Ειδικό καθεστώς συνταξιοδότησης ισχύει για τις μητέρες ανηλίκων, που υπό προϋποθέσεις μπορούν να ανοίξουν ταχύτερα την πόρτα εξόδου και να αποφύγουν ανατροπές στα όρια ηλικίας.
Μεγάλες κερδισμένες όσες πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012, καθώς διατηρούν το δικαίωμα εξόδου με ευνοϊκές προϋποθέσεις.
Οσον αφορά στα όρια ηλικίας υπάρχουν διαφορετικές ταχύτητες ανάλογα με το έτος που «κλειδώνει» το δικαίωμα αλλά και τον ασφαλιστικό φορέα. Αποκλίσεις υπάρχουν και στα πλασματικά έτη που μπορούν να αναγνωριστούν για την ταχύτερη έξοδο στη σύνταξη. Το έτος θεμελίωσης δικαιώματος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και για τον τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, καθώς από το 2015 αλλάζει το «μοντέλο». Πάντως εδώ πρέπει να επισημανθεί πως ενώ σε γενικές γραμμές είναι οικονομικά ασύμφορη η πρόωρη συνταξιοδότηση, για συγκεκριμένες ομάδες μητέρων μπορεί να αποτελεί τη σωστή επιλογή.
Γυναίκες με ανήλικα
Συμφέρουσα επιλογή μπορεί να αποτελέσει υπό προϋποθέσεις η έξοδος σε πρόωρη σύνταξη των γυναικών με ανήλικα τέκνα που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό αφορά ασφαλισμένες που έχουν χαμηλές αποδοχές και επομένως η «παράταση» του εργασιακού τους βίου δεν οδηγεί σε ένα υψηλότερο ποσοστό σύνταξης.
Με βάση τη νομοθεσία οι ασφαλισμένες στον ιδιωτικό τομέα που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα ως μητέρες ανηλίκου έχουν ειδική αντιμετώπιση σε σχέση με το καταβαλλόμενο κατώτατο όριο σύνταξης. Οι συγκεκριμένες ασφαλισμένες λαμβάνουν και στην περίπτωση της πρόωρης σύνταξης το κατώτατο όριο χωρίς ποινή μείωσης.
Κατ' επέκταση αποτελεί συμφέρουσα επιλογή η «πρόωρη» έξοδος σε όσες περιπτώσεις οι ασφαλισμένες λόγω χαμηλών αποδοχών δεν έχουν να κερδίσουν κάτι από την παραμονή τους στην εργασία.
Για παράδειγμα ασφαλισμένη έχει θεμελιώσει δικαίωμα με τις διατάξεις για τις μητέρες ανηλίκων τέκνων και είναι σήμερα 51 ετών. Συνολικά έχει 5.500 ημέρες και λαμβάνει τον κατώτατο μισθό. Το ποσό της σύνταξης που θα λάβει στην περίπτωση άμεσης «εξόδου» θα είναι 486 ευρώ.
Τι αλλάζει από το 2015
Με νέο τρόπο θα υπολογίζεται η σύνταξη σε όσες περιπτώσεις θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2015. Το τελικό ποσό θα προκύπτει από το άθροισμα της βασικής σύνταξης (αναμένεται να είναι 360 ευρώ) και της αναλογικής σύνταξης (που εξαρτάται από τα έτη ασφάλισης).
Ο νέος τρόπος υπολογισμού θα αφορά τα έτη μετά την 1η Ιανουαρίου 2011, ενώ το διάστημα μέχρι το τέλος του 2010 θα υπολογιστεί με το ισχύον σύστημα. Πάντως με βάση τη νομοθεσία η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού της σύνταξης δεν αφορά όσες ασφαλισμένες θεμελιώνουν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2014. Για τις συγκεκριμένες ασφαλισμένες η σύνταξη θα υπολογιστεί με το ισχύον σύστημα ανεξαρτήτως του πότε θα αποχωρήσουν από την εργασία τους.
Τα πλασματικά έτη
Διαβατήριο για ταχύτερη έξοδο στη σύνταξη αποτελούν τα πλασματικά έτη ασφάλισης. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή, καθώς ισχύουν διαφορετικές ρυθμίσεις ανάλογα με το αν η θεμελίωση δικαιώματος γίνεται μέχρι το τέλος του 2010 ή από το 2011 και μετά. Ετσι οι μητέρες που επιθυμούν να θεμελιώσουν με τα ισχύοντα του 2010 μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνο τους χρόνους που προβλέπονται στο άρθρο 40 του ν. 2084/92. Στους χρόνους αυτούς περιλαμβάνονται:
• Ο επιδοτούμενος χρόνος κύησης και λοχείας.
• Ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών.
• Η επιδότηση λόγω ασθένειας ως 200 ημέρες (εφόσον βρίσκεται εντός της 10ετίας από την ενηλικίωση του τέκνου).
• Η τακτική επιδότηση ανεργίας από τον ΟΑΕΔ ως 200 ημέρες εφόσον βρίσκεται εντός της τελευταίας 10ετίας πριν την ενηλικίωση του τέκνου.
• Ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας άνευ αποδοχών και μέχρι 2 έτη. Αντίθετα οι μητέρες που επιθυμούν να θεμελιώσουν δικαίωμα με τις διατάξεις που ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2011 κι έπειτα έχουν περισσότερες επιλογές όσον αφορά στα πλασματικά έτη. Δηλαδή αναγνωρίζεται:
1. Ο προβλεπόμενος από την εθνική συλλογική σύμβαση χρόνος απουσίας από την εργασία λόγω κύησης και λοχείας.
2. Ο χρόνος επιδότησης τακτικής ανεργίας και μέχρι 300 ημέρες οποτεδήποτε κι αν έχει διανυθεί (δωρεάν).
3. Ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθένειας και μέχρι 300 ημέρες οποτεδήποτε κι αν έχει διανυθεί (δωρεάν).
4. Ο χρόνος σπουδών με εξαγορά (κόστος 168 ευρώ τον μήνα).
5. Ο χρόνος κενών ασφάλισης με εξαγορά (168 ευρώ τον μήνα).
Οι αιτήσεις για τις εν λόγω εξαγορές μπορούν να υποβληθούν οποτεδήποτε. Είναι συμφέρουσα επιλογή να έχουν ολοκληρωθεί οι εξαγορές /αναγνωρίσεις πριν από την αίτηση συνταξιοδότησης.
Οι ευνοϊκές ρυθμίσεις στα όρια ηλικίας
Σύνταξη ακόμα και σε ηλικία 50 ετών δικαιούνται υπό προϋποθέσεις οι μητέρες ανηλίκων, με μεγάλες κερδισμένες όσες θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010. Μεταβατικές διατάξεις ισχύουν τη διετία 2011-2012, ενώ τέλος στο ειδικό καθεστώς συνταξιοδότησης των μητέρων μπήκε από το 2013 (για όσες ασφαλισμένες δεν πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα).
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως για τις μητέρες το δικαίωμα «κλειδώνει» μόνο με τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης και την ύπαρξη ανήλικου τέκνου. Στη συνέχεια η εργαζόμενη μπορεί να αποχωρήσει όποτε πιάσει το κατά περίπτωση όριο ηλικίας χωρίς να επηρεαστεί από τυχόν αλλαγές στο Ασφαλιστικό.
Οι ευνοϊκές διατάξεις ισχύουν για το Δημόσιο, τα Ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών, αλλά και το ΙΚΑ, ωστόσο δεν υπάρχει ειδικό καθεστώς για τις μητέρες στο Ταμείο των ελευθέρων επαγγελματιών (ΟΑΕΕ). Οπως ήδη αναφέρθηκε, για όσες μητέρες θεμελιώνουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2013 δεν υπάρχει ειδικό καθεστώς και πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στα 67 ανεξαρτήτως Ταμείου.
Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής:
• ΔΗΜΟΣΙΟ: Με τη συμπλήρωση 25ετίας και την ύπαρξη ανήλικου τέκνου «κλειδώνει» το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Σε περίπτωση που η θεμελίωση γίνεται μέχρι το τέλος του 2010, σύνταξη καταβάλλεται με τη συμπλήρωση του 50ού έτους.
Το 2011 και το 2012 ισχύουν μεταβατικές ρυθμίσεις, με τη σύνταξη να καταβάλλεται στα 52 και στα 55 αντίστοιχα. Οι διατάξεις που αναφέρθηκαν αφορούν ασφαλισμένες από το 1983 έως και το 1992, ενώ ευνοϊκότερες ρυθμίσεις ισχύουν για τις «παλαιές» ασφαλισμένες που ξεκίνησαν να εργάζονται πριν από το 1983 (και σε μεγάλο βαθμό έχουν ήδη βγει στη σύνταξη).
• IKA:Με 5.500 ημέρες ασφάλισης και με ανήλικο τέκνο μπορούν οι εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Οι διατάξεις αυτές ισχύουν για όσες γυναίκες ασφαλίστηκαν μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1992.
Σε περίπτωση που το δικαίωμα «κλείδωσε» μέχρι το τέλος του 2010, το όριο ηλικίας για πλήρη σύνταξη διατηρείται στα 55. Μάλιστα οι ασφαλισμένες μπορούν να αποχωρήσουν πέντε χρόνια νωρίτερα -δηλαδή στα 50- με μειωμένη σύνταξη.
Τη διετία 2011-2012 προβλέπονται μεταβατικές ρυθμίσεις για τη συνταξιοδότηση, με σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας. Ειδικότερα για θεμελίωση μέσα στο 2011 δίνεται πλήρης σύνταξη στα 57 και μειωμένη στα 52, ενώ το 2012 πλήρης σύνταξη δίνεται στα 60 και μειωμένη στα 55.
Η μείωση ξεκινά από 0,5% για κάθε μήνα πριν από τη συμπλήρωση του ορίου για την πλήρη σύνταξη και μπορεί να φτάσει το 30%. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως δεν απαιτείται να είναι ανήλικο το τέκνο κατά την υποβολή της αίτησης (αρκεί να ήταν ανήλικο όταν συμπληρώθηκαν οι 5.500 ημέρες ασφάλισης).
• ΔΕΚΟ - Τράπεζες: Δύο «ταχύτητες» ισχύουν για τις εργαζόμενες στα ειδικά ταμεία, που έχουν ανήλικα τέκνα. Συγκεκριμένα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν είτε με τις ρυθμίσεις που ισχύουν στα ασφαλιστικά τους ταμεία είτε με το «μοντέλο» του ΙΚΑ.
Στα ειδικά ταμεία η θεμελίωση γίνεται με 25ετία και την ύπαρξη ανήλικου τέκνου, ενώ διακυμάνσεις υπάρχουν όσον αφορά το όριο ηλικίας. Οι ασφαλισμένες από το 1983 έως και το 1992 που κλείδωσαν το δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010 μπορούν να αποχωρήσουν στα 50.
Προσοχή, καθώς σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να γίνει χρήση πλασματικών ή εξαγοράσιμων ετών για θεμελίωση με βάση τα όσα προβλέπονται στον νόμο 3863/2010 και 3996/2011, αλλά επιτρέπεται η χρήση χρόνου ανεργίας και των χρόνων του 2084/1992.
Σε περίπτωση που το δικαίωμα κλειδώσει το 2011, πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στα 52 και μειωμένη στα 50. Το 2012 το όριο πάει στα 55 για πλήρη σύνταξη και στα 53 για μειωμένη.
Σημειώνεται πως για θεμελίωση μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 υπάρχει μία πληθώρα πλασματικών ετών, που μπορούν να αξιοποιηθούν. Οσον αφορά το «πέναλτι» στις περιπτώσεις της πρόωρης σύνταξης διαμορφώνεται στο 6% τον χρόνο (και μέχρι 30% την πενταετία).
Εναλλακτικά οι γυναίκες ασφαλισμένες μπορούν να κάνουν χρήση και των γενικών προϋποθέσεων που ισχύουν στο ΙΚΑ για συνταξιοδότηση μητέρων με ανήλικα παιδιά. Ετσι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν εφόσον κατά το παρελθόν συμπληρώνουν 18,5 έτη (5.500 ημέρες) και την ίδια στιγμή συνέτρεχε η ανηλικότητα του τέκνου. Στην περίπτωση αυτή θα ακολουθήσουν τα όρια ηλικίας του ΙΚΑ.
ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ
«Φως» μέσα από δύο παραδείγματα
Δύο ενδεικτικά παραδείγματα δημοσιεύονται σήμερα για το καθεστώς συνταξιοδότησης των γυναικών με ανήλικα τέκνα. Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής:
Ερώτηση: Γυναίκα 51 ετών εργάζεται ως μισθωτή στον ιδιωτικό τομέα και είχε συμπληρώσει 5.350 ημέρες ασφάλισης μέχρι το τέλος του 2010. Πρώτη ασφάλιση είχε το 1984, ενώ επιδοτήθηκε το 2009 και το 2010 λόγω ανεργίας. Το τέκνο της ενηλικιώθηκε τον Νοέμβριο του 2010. Οι αποδοχές της είναι 600 ευρώ την τελευταία 5ετία. Συμφέρει να βγει στη σύνταξη και ποιο ποσό θα πάρει από το Ταμείο;
Απάντηση: Η ασφαλισμένη του παραδείγματος έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με χρήση του χρόνου επιδοτούμενης ανεργίας για τα όρια ηλικίας του 2010. Μπορεί ήδη να υποβάλει το σχετικό της αίτημα. Με βάση τις αποδοχές της το ποσό της κύριας σύνταξης θα είναι 510 ευρώ περίπου καθώς θα υπολογιστεί με το κατώτατο όριο. Συμφέρει να αποχωρήσει άμεσα.
Ερώτηση: Μητέρα ανηλίκου ασφαλισμένη στο ΙΚΑ έχει σήμερα 4.900 ημέρες ασφάλισης. Είναι 46 ετών και έχει πτυχίο ΑΕΙ. Πώς μπορεί να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα;
Απάντηση: Η ασφαλισμένη του παραδείγματος πρέπει να αναγνωρίσει κατά προτεραιότητα τον χρόνο σπουδών καθώς δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί θεμελιωτικά ο χρόνος των παιδιών. Ετσι θα συμπληρώσει το 2011-εξαγοράζοντας 1.200 ημέρες- τις 5.500 ημέρες που είναι απαραίτητες.
Με τον τρόπο αυτό θεμελιώνει δικαίωμα για τα 52 μειωμένη και τα 57 πλήρη και προσαυξάνει τη σύνταξή της. Την ασφαλισμένη του παραδείγματος συμφέρει να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο μπορεί στην εργασία μέχρι να «προσεγγίσει» το 57ο έτος για να πάρει πλήρη σύνταξη.
(Πηγή: Έθνος)
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:
