Την πλήρη θωράκιση των τραπεζών, των Ελλήνων καταθετών και των φορολογούμενων πολιτών έχουν στόχο οι ενέργειες που προβλέπει το μνημόνιο για τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Η διασφάλιση του ιδιωτικού χαρακτήρα των ελληνικών τραπεζών απομακρύνει φορολογικές επιβαρύνσεις των Ελλήνων πολιτών και τα μέτρα που θα εφαρμοστούν, θα επιβάλουν, μεταξύ άλλων, την υλοποίηση σχεδίων άντλησης κεφαλαίων με ίδια μέσα, προκειμένου να επιτευχθεί ο τελικός στόχος, δηλαδή η αποπληρωμή του συνόλου των κρατικών κεφαλαίων που θα αντλήσουν οι τράπεζες.
Ο εν λόγω στόχος προϋποθέτει, ωστόσο, την εξυγίανση των δημοσιονομικών του κράτους, την ανάκτηση της εμπιστοσύνης για τη χώρα και το τραπεζικό σύστημα και το άνοιγμα των αγορών. Οι ενέργειες αυτές έχουν προβλέψει και την περίοδο που θα διαρκέσει η επιλεκτική χρεοκοπία μέσω του PSI+, αλλά και το συνολικό διάστημα στο οποίο η χώρα θα βρίσκεται στη φάση εξυγίανσης των δημοσιονομικών της.
Οσον αφορά το διάστημα στο οποίο θα διενεργηθεί το PSI+, το σχέδιο νόμου προβλέπει την παροχή χρηματοδοτικής ενίσχυσης έως του συνολικού ποσού των 35 δισ. ευρώ, με σκοπό να παρασχεθεί στην ελληνική δημοκρατία η δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την ενδεχόμενη επαναγορά τίτλων της που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο ευρωσύστημα από τις ελληνικές τράπεζες. Αυτό θα γίνει με τίτλους του ευρωπαϊκού ταμείου EFSF και θα εξασφαλίσει στις τράπεζες το ύψος της αναγκαίας ρευστότητας που λαμβάνουν από το ευρωσύστημα για να διατηρηθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Για το διάστημα που θα ξεκινήσει μετά το PSI+ προβλέπονται αυστηροί θεσμικοί κανόνες, προληπτικά μέτρα και λεπτομερείς μελέτες που θα καθρεφτίζουν και θα αποτυπώνουν ανά πάσα στιγμή την κατάσταση σε καθεμία από τις τράπεζες, καθώς και τις δράσεις στις οποίες θα πρέπει να προβούν. Για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, αναλαμβάνει, επίσης, η κυβέρνηση να ολοκληρώσει μία λεπτομερή μελέτη για το πώς θα διευθετήσει την ΑΤΕ, βασισμένη στην εργασία που ανατέθηκε σε εξωτερικές ελεγκτικές εταιρείες.
Κεφαλαιακές ανάγκες
Το Μνημόνιο προβλέπει αναλυτική αξιολόγηση των αναγκών σε κεφάλαια των τραπεζών, από την Τράπεζα της Ελλάδας, που θα πραγματοποιηθεί με βάση την ελάχιστη κεφαλαιακή επάρκεια του Core Tier I, που καθορίστηκε στο 9% αρχής γενομένης από το τρίτο τρίμηνο του 2012 και έως το δεύτερο τρίμηνο του 2013. Μετά το τρίτο τρίμηνο του 2013, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τον εν λόγω δείκτη στο 10%.
Οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών θα προσδιοριστούν με βάση την προσομοίωση σε κατάσταση κρίσης, η οποία θα συνεκτιμά τις επιπτώσεις από το PSI+, τα αποτελέσματα της διαγνωστικής μελέτης της BlackRock για τα δάνεια και τα επιχειρηματικά σχέδια που θα καταθέσουν έως το τέλος Μαρτίου οι ελληνικές τράπεζες και θα αφορούν τις δυνατότητας άντλησης κεφαλαίων από σειρά ενεργειών που θα προβούν. Θα πρέπει, επίσης, να συνεκτιμηθεί και το ακραίο τριετές δυσμενές σενάριο του stress test, στο οποίο οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν κεφαλαιακή επάρκεια 7%.
Ανακεφαλαιοποίηση
Η κυβέρνηση θα διασφαλίσει ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν επιχειρηματική αυτονομία. Η κεφαλαιακή επάρκεια δύναται να αυξηθεί στα παραπάνω επίπεδα μέσω αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου από τις αγορές (υφιστάμενοι ή/και νέοι μέτοχοι) έως και το Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, αλλά και στη συνέχεια από τα κρατικά κεφάλαια που θα είναι διαθέσιμα μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η άντληση των κρατικών κεφαλαίων θα γίνεται με τη χρήση των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολόγων (COCOS) και με κοινές μετοχές με περιορισμούς των δικαιωμάτων ψήφου του ΕΤΧΣ για μία πενταετή περίοδο.
Τα δικαιώματα ψήφου των κοινών μετοχών που θα κατέχει το ΤΧΣ θα είναι αυστηρά περιορισμένα σε συγκεκριμένες στρατηγικές αποφάσεις, εκτός εάν η ιδιωτική συμμετοχή στη μορφή των κοινών μετοχών είναι μικρότερη από ένα δεδομένο ελάχιστο ποσοστό των ολικών κεφαλαιακών αναγκών της τράπεζας, το οποίο θα οριστεί στο νόμο που θα αφορά στη λειτουργία του ΤΧΣ στο τέλος Μαρτίου. Εάν δηλαδή η εισφορά κεφαλαίου των ιδιωτών είναι κάτω από ένα συγκεκριμένο ελάχιστο ποσοστό των συνολικών κεφαλαιακών αναγκών μιας τράπεζας (που θα ορίζεται στο νόμο για το ΤΧΣ), το ΤΧΣ θα έχει κοινές μετοχές με δικαιώματα ψήφου. Το ΤΧΣ θα κατέχει τις μετοχές του για μία περίοδο δύο ετών, με δυνατότητα παράτασης για επιπλέον δύο έτη, για λόγους οικονομικούς και σταθερότητας της αγοράς.
Οι μετοχές και/ή τα δικαιώματα ψήφου που αποκτώνται από το ΤΧΣ δεν θα μεταβιβάζονται ή πωλούνται σε κανένα άλλο κρατικό φορέα με καμιά μορφή. Στους ιδιώτες μετόχους θα παρέχονται κίνητρα για να αγοράσουν τις μετοχές που ανήκουν στο ΤΧΣ. Οι τράπεζες που δεν υποβάλουν βιώσιμα σχέδια άντλησης κεφαλαίων και/ή που δεν αντλούν τα κεφάλαια που χρειάζονται για να καλύψουν τις κανονιστικές απαιτήσεις εντός της προθεσμίας που έχει θέσει η ΤτΕ θα εξυγιανθούν κατά ομαλό τρόπο και με το ελάχιστο κόστος για το κράτος. Οι επιλογές της εξυγίανσης αφορούν αγορά και ανάληψη (εντολή μεταβίβασης) σε μεταβατικό πιστωτικό ίδρυμα και ομαλή διάλυση.
Ανατροπές στα εργασιακά
Οι αρχές θα εντοπίσουν τα νομοθετικά εμπόδια της ευέλικτης διαχείρισης των συμβάσεων εργασίας στο πλαίσιο της εξυγίανσης των τραπεζών και θα υιοθετήσουν τις απαιτούμενες νομοθετικές αλλαγές για την άρση τους. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, οι διοικήσεις των τραπεζών θα κληθούν να προχωρήσουν σε μειώσεις μισθών, σε απολύσεις εργαζόμενων και σε ευέλικτες μορφές εργασίας, προκειμένου να μειώσουν το λειτουργικό τους κόστος.
Τα έξι κριτήρια για κεφαλαιακή ενίσχυση
Τα κριτήρια αξιολόγησης κεφαλαιακών αναγκών θα περιλαμβάνουν:
1. Την οικονομική ευρωστία των μετόχων
2. Την προθυμία των μετόχων να εισφέρουν νέα κεφάλαια
3. Την ποιότητα της διοίκησης
4. Τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων
5. Τα μεγέθη τους για κεφάλαια, ρευστότητα και κερδοφορία
6. Την ποιότητα ταξινόμησης κινδύνων από την Τράπεζα της Ελλάδος και το βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο.
Η διασφάλιση του ιδιωτικού χαρακτήρα των ελληνικών τραπεζών απομακρύνει φορολογικές επιβαρύνσεις των Ελλήνων πολιτών και τα μέτρα που θα εφαρμοστούν, θα επιβάλουν, μεταξύ άλλων, την υλοποίηση σχεδίων άντλησης κεφαλαίων με ίδια μέσα, προκειμένου να επιτευχθεί ο τελικός στόχος, δηλαδή η αποπληρωμή του συνόλου των κρατικών κεφαλαίων που θα αντλήσουν οι τράπεζες.
Ο εν λόγω στόχος προϋποθέτει, ωστόσο, την εξυγίανση των δημοσιονομικών του κράτους, την ανάκτηση της εμπιστοσύνης για τη χώρα και το τραπεζικό σύστημα και το άνοιγμα των αγορών. Οι ενέργειες αυτές έχουν προβλέψει και την περίοδο που θα διαρκέσει η επιλεκτική χρεοκοπία μέσω του PSI+, αλλά και το συνολικό διάστημα στο οποίο η χώρα θα βρίσκεται στη φάση εξυγίανσης των δημοσιονομικών της.
Οσον αφορά το διάστημα στο οποίο θα διενεργηθεί το PSI+, το σχέδιο νόμου προβλέπει την παροχή χρηματοδοτικής ενίσχυσης έως του συνολικού ποσού των 35 δισ. ευρώ, με σκοπό να παρασχεθεί στην ελληνική δημοκρατία η δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την ενδεχόμενη επαναγορά τίτλων της που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο ευρωσύστημα από τις ελληνικές τράπεζες. Αυτό θα γίνει με τίτλους του ευρωπαϊκού ταμείου EFSF και θα εξασφαλίσει στις τράπεζες το ύψος της αναγκαίας ρευστότητας που λαμβάνουν από το ευρωσύστημα για να διατηρηθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Για το διάστημα που θα ξεκινήσει μετά το PSI+ προβλέπονται αυστηροί θεσμικοί κανόνες, προληπτικά μέτρα και λεπτομερείς μελέτες που θα καθρεφτίζουν και θα αποτυπώνουν ανά πάσα στιγμή την κατάσταση σε καθεμία από τις τράπεζες, καθώς και τις δράσεις στις οποίες θα πρέπει να προβούν. Για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, αναλαμβάνει, επίσης, η κυβέρνηση να ολοκληρώσει μία λεπτομερή μελέτη για το πώς θα διευθετήσει την ΑΤΕ, βασισμένη στην εργασία που ανατέθηκε σε εξωτερικές ελεγκτικές εταιρείες.
Κεφαλαιακές ανάγκες
Το Μνημόνιο προβλέπει αναλυτική αξιολόγηση των αναγκών σε κεφάλαια των τραπεζών, από την Τράπεζα της Ελλάδας, που θα πραγματοποιηθεί με βάση την ελάχιστη κεφαλαιακή επάρκεια του Core Tier I, που καθορίστηκε στο 9% αρχής γενομένης από το τρίτο τρίμηνο του 2012 και έως το δεύτερο τρίμηνο του 2013. Μετά το τρίτο τρίμηνο του 2013, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τον εν λόγω δείκτη στο 10%.
Οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών θα προσδιοριστούν με βάση την προσομοίωση σε κατάσταση κρίσης, η οποία θα συνεκτιμά τις επιπτώσεις από το PSI+, τα αποτελέσματα της διαγνωστικής μελέτης της BlackRock για τα δάνεια και τα επιχειρηματικά σχέδια που θα καταθέσουν έως το τέλος Μαρτίου οι ελληνικές τράπεζες και θα αφορούν τις δυνατότητας άντλησης κεφαλαίων από σειρά ενεργειών που θα προβούν. Θα πρέπει, επίσης, να συνεκτιμηθεί και το ακραίο τριετές δυσμενές σενάριο του stress test, στο οποίο οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν κεφαλαιακή επάρκεια 7%.
Ανακεφαλαιοποίηση
Η κυβέρνηση θα διασφαλίσει ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν επιχειρηματική αυτονομία. Η κεφαλαιακή επάρκεια δύναται να αυξηθεί στα παραπάνω επίπεδα μέσω αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου από τις αγορές (υφιστάμενοι ή/και νέοι μέτοχοι) έως και το Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, αλλά και στη συνέχεια από τα κρατικά κεφάλαια που θα είναι διαθέσιμα μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η άντληση των κρατικών κεφαλαίων θα γίνεται με τη χρήση των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολόγων (COCOS) και με κοινές μετοχές με περιορισμούς των δικαιωμάτων ψήφου του ΕΤΧΣ για μία πενταετή περίοδο.
Τα δικαιώματα ψήφου των κοινών μετοχών που θα κατέχει το ΤΧΣ θα είναι αυστηρά περιορισμένα σε συγκεκριμένες στρατηγικές αποφάσεις, εκτός εάν η ιδιωτική συμμετοχή στη μορφή των κοινών μετοχών είναι μικρότερη από ένα δεδομένο ελάχιστο ποσοστό των ολικών κεφαλαιακών αναγκών της τράπεζας, το οποίο θα οριστεί στο νόμο που θα αφορά στη λειτουργία του ΤΧΣ στο τέλος Μαρτίου. Εάν δηλαδή η εισφορά κεφαλαίου των ιδιωτών είναι κάτω από ένα συγκεκριμένο ελάχιστο ποσοστό των συνολικών κεφαλαιακών αναγκών μιας τράπεζας (που θα ορίζεται στο νόμο για το ΤΧΣ), το ΤΧΣ θα έχει κοινές μετοχές με δικαιώματα ψήφου. Το ΤΧΣ θα κατέχει τις μετοχές του για μία περίοδο δύο ετών, με δυνατότητα παράτασης για επιπλέον δύο έτη, για λόγους οικονομικούς και σταθερότητας της αγοράς.
Οι μετοχές και/ή τα δικαιώματα ψήφου που αποκτώνται από το ΤΧΣ δεν θα μεταβιβάζονται ή πωλούνται σε κανένα άλλο κρατικό φορέα με καμιά μορφή. Στους ιδιώτες μετόχους θα παρέχονται κίνητρα για να αγοράσουν τις μετοχές που ανήκουν στο ΤΧΣ. Οι τράπεζες που δεν υποβάλουν βιώσιμα σχέδια άντλησης κεφαλαίων και/ή που δεν αντλούν τα κεφάλαια που χρειάζονται για να καλύψουν τις κανονιστικές απαιτήσεις εντός της προθεσμίας που έχει θέσει η ΤτΕ θα εξυγιανθούν κατά ομαλό τρόπο και με το ελάχιστο κόστος για το κράτος. Οι επιλογές της εξυγίανσης αφορούν αγορά και ανάληψη (εντολή μεταβίβασης) σε μεταβατικό πιστωτικό ίδρυμα και ομαλή διάλυση.
Ανατροπές στα εργασιακά
Οι αρχές θα εντοπίσουν τα νομοθετικά εμπόδια της ευέλικτης διαχείρισης των συμβάσεων εργασίας στο πλαίσιο της εξυγίανσης των τραπεζών και θα υιοθετήσουν τις απαιτούμενες νομοθετικές αλλαγές για την άρση τους. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, οι διοικήσεις των τραπεζών θα κληθούν να προχωρήσουν σε μειώσεις μισθών, σε απολύσεις εργαζόμενων και σε ευέλικτες μορφές εργασίας, προκειμένου να μειώσουν το λειτουργικό τους κόστος.
Τα έξι κριτήρια για κεφαλαιακή ενίσχυση
Τα κριτήρια αξιολόγησης κεφαλαιακών αναγκών θα περιλαμβάνουν:
1. Την οικονομική ευρωστία των μετόχων
2. Την προθυμία των μετόχων να εισφέρουν νέα κεφάλαια
3. Την ποιότητα της διοίκησης
4. Τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων
5. Τα μεγέθη τους για κεφάλαια, ρευστότητα και κερδοφορία
6. Την ποιότητα ταξινόμησης κινδύνων από την Τράπεζα της Ελλάδος και το βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο.
Η κάλυψη από το ΤΕΚΕ
Κάλυψη σε όλους τους καταθέτες, ως το ποσό των 100.000 ευρώ προσφέρει το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων - Επενδύσεων.
Σύμφωνα με όσα ισχύουν σήμερα:
1. Το σύνολο των καταθέσεων του ιδίου καταθέτη σε πιστωτικό ίδρυμα, που καλύπτεται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) ανέρχεται σε 100.000 ευρώ. Το όριο αυτό ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, ανεξάρτητα από τον αριθμό των λογαριασμών, το νόμισμα ή τη χώρα λειτουργίας του υποκαταστήματος του πιστωτικού ιδρύματος στο οποίο τηρείται η κατάθεση.(Σημειώνεται ότι με την Οδηγία 2009/14/ΕΚ το όριο αυτό έχει καταστεί μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2011 υποχρεωτικό για όλες τις χώρες της ΕΕ).
2. Οι Καταθέσεις Προθεσμίας, Ταμιευτηρίου, και Όψεως καλύπτονται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων. Το ΤΕΚΕ καταβάλλει τις σχετικές αποζημιώσεις που αφορούν μη διαθέσιμες καταθέσεις εντός 20 εργασίμων ημερών από την ημέρα κατά την οποία οι καταθέσεις καθίστανται μη διαθέσιμες. Σε έκτακτες περιπτώσεις η προθεσμία αυτή μπορεί να παραταθεί για διάστημα που δεν υπερβαίνει τις 10 εργάσιμες ημέρες
3. Στην περίπτωση των κοινών καταθετικών λογαριασμών, που έχουν ανοιχθεί στο όνομα δύο ή περισσοτέρων προσώπων από κοινού (κοινός λογαριασμός) το τμήμα που αναλογεί σε κάθε καταθέτη του κοινού λογαριασμού θεωρείται ως χωριστή κατάθεση του κάθε δικαιούχου του λογαριασμού και, συνυπολογιζομένων και των λοιπών καταθέσεών του, καλύπτεται μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ για κάθε δικαιούχο.
4. Οι ανήλικοι συνδικαιούχοι μιας κατάθεσης, δεν διαφοροποιούνται ως καταθέτες για τα δικαιώματα από την προστασία των καταθέσεών τους. Τα δικαιώματα όμως αυτά τα ασκούν οι έχοντες την γονική μέριμνα.
5. Στην περίπτωση που ο ίδιος καταθέτης έχει τρεις χωριστούς λογαριασμούς στην ίδια τράπεζα με ποσά π.χ. 30.000 ευρώ, 70.000 ευρώ, 120.000 ευρώ, το ύψος της αποζημίωσης που θα λάβει αν υπάρξει ενεργοποίηση του ΤΕΚΕ θα είναι 100.000 ευρώ.
6. Σε περίπτωση που ο ίδιος καταθέτης έχει καταθέσεις σε δύο τράπεζες, πχ 50.000 ευρώ στην Ι τράπεζα και 100.000 ευρώ στη ΙΙ τράπεζα σε περίπτωση ενεργοποίησης του ΤΕΚΕ και για τις δύο τράπεζες ταυτόχρονα η αποζημίωση που θα λάβει είναι 50.000 ευρώ από την τράπεζα Ι και 100.000 ευρώ από την τράπεζα ΙΙ.
7. Εάν ο ίδιος καταθέτης έχει στην ίδια τράπεζα δάνεια και καταθέσεις, σε περίπτωση που οι καταθέσεις καθίστανται μη διαθέσιμες, για τον υπολογισμό της αποζημίωσης από το ΤΕΚΕ, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές από δάνεια συμψηφίζονται με το συνολικό υπόλοιπο των καταθέσεων.
8. Επίσης στο όριο των 100.000 ευρώ συμπεριλαμβάνονται και οι δεδουλευμένοι τόκοι μέχρι την ημέρα που η κατάθεση καθίσταται μη διαθέσιμη. Αν η κατάθεση είναι μεγαλύτερη των 100.000 ευρώ, τότε μπορεί να προκύψει περαιτέρω αποζημίωση από το προϊόν της εκκαθάρισης του πιστωτικού ιδρύματος.
9. Αν η κατάθεση είναι προθεσμιακή και για παράδειγμα σε δολάρια, η αποζημίωση καταβάλλεται σε ευρώ. Για την μετατροπή των δολαρίων σε ευρώ εφαρμόζονται οι εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί συναλλάγματος και κίνησης κεφαλαίων.
10. Αν ο καταθέτης έχει τοποθετημένα τα χρήματα του σε τραπεζική θυρίδα, τότε ΔΕΝ καλύπτεται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων.
11. Στο Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων συμμετέχουν υποχρεωτικά όλα τα Πιστωτικά Ιδρύματα που έχουν λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας στην Ελλάδα (άρθρο 3, παρ.1 ν. 3746/2009 – ΦΕΚ 27 Α’ 16-2-2009) εκτός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Ως εκ τούτου, το ΤΕΚΕ καλύπτει και τις καταθέσεις υποκαταστημάτων ελληνικών τραπεζών σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτες χώρες.
12. Οι κυπριακές τράπεζες (Τράπεζα Κύπρου, Ελληνική Τράπεζα, Μarfin Εγνατία Τράπεζα), οι τράπεζες του Ηνωμένου Βασιλείου (π.χ. Citibank) ΔΕΝ συμμετέχουν στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων της Ελλάδος διότι προέρχονται από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμμετέχουν υποχρεωτικά στο Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων των χωρών τους.
13. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και δεν συμμετέχει στο ΤΕΚΕ λόγω της υπαγωγής του σε ειδικό καθεστώς. Είναι αυτόνομος χρηματοπιστωτικός οργανισμός (ΝΠΔΔ) υπό την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομικών, για την εξυπηρέτηση του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος και ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, ΔΕΝ κηρύσσεται σε πτώχευση (άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 3588/2007).
(Πηγή: Ημερησία)
