Κρίνεται σκόπιμη η διατήρηση μετρητών (50%) και τοποθετήσεις σε μετοχές, κατά προτίμηση αμερικανικές. Ωστόσο, οι επιλογές έχουν περιοριστεί εξαιρετικά, καθώς τα κριτήρια βάσει των οποίων πραγματοποιούνται οι επενδύσεις σε μετοχικές και άλλες αξίες πλέον είναι εξαιρετικά συντηρητικά. Η πλειονότητα των ειδικών και των ανθρώπων της αγοράς που καταθέτουν τις απόψεις τους, επιχειρώντας να απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα, συμφωνούν πως ύψιστη προτεραιότητα αποτελεί πλέον η διασφάλιση του κεφαλαίου.
Ad van Tiggelen
Στρατηγικός αναλυτής ING Investment Management Europe
Αν κάποιος πιστεύει ότι η ευρωζώνη έχει μέλλον τα κρατικά ομόλογα Ιταλίας και Ισπανίας αρχίζουν να φαντάζουν ως μια ελκυστική επένδυση κυρίως σε σχέση με τις μετοχικές τους αγορές. Αντίθετα στις αγορές του Βορρά, το συγκριτικό πλεονέκτημα των μετοχών τις καθιστά πιο ελκυστικές υποθέτοντας ότι πρόκειται να αντιμετωπίσουμε μια ήπια ύφεση. Σε παγκόσμιο επίπεδ0, πάντως, τα κρατικά ομόλογα δεν φαίνονται να προσφέρουν ελκυστική απόδοση έναντι του αναλαμβανόμενου κινδύνου, ακόμα και αν πιστεύουμε ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά για αρκετό καιρό ακόμα.
Οι επενδυτές, επομένως θα συνεχίσουν να αναζητούν υψηλότερες αποδόσεις σε κατηγορίες επενδύσεων υψηλότερου κινδύνου. Πιστεύουμε ότι αυτήν την εποχή περισσότερη αξία μπορεί να βρεθεί στα εταιρικά ομόλογα και τα κρατικά ομόλογα των αναδυόμενων αγορών, από τις παγκόσμιες μετοχικές αγορές.
Άννα Λυτζεράκου
Διευθύντρια επενδυτικών προϊόντων, τμήμα διαχείρισης περιουσίας Citibank
Στις ημέρες μας, ακόμα και τα «ασφαλή καταφύγια» έχουν αναθεωρηθεί, και έτσι παραδοσιακές κατηγορίες όπως τα ακίνητα, ο χρυσός ή ακόμα και τα κρατικά ομόλογα πλέον αντιμετωπίζονται απλώς ως εναλλακτικές πηγές ασφάλειας. Οι αναλυτές της Citibank βραχυπρόθεσμα προτιμούν εταιρικά ομόλογα υψηλής πιστοληπτικής ικανότητας. Διατηρούν, επίσης, αυξημένη στάθμιση στα αμερικανικά ομόλογα, καθώς και στα ομόλογα του ευρωπαϊκού πυρήνα.
Θετικά βλέπουν και τα ομόλογα αναδυόμενων αγορών, δεδομένου ότι παρουσιάζουν βελτιούμενα θεμελιώδη και ελκυστικά spreads. Στον μετοχικό τομέα διατηρούν μειωμένη στάθμιση στους αμερικανικούς τίτλους, ενώ προτείνουν αυξημένη στάθμιση στις ευρωπαϊκές μετοχές, δεδομένων των χαμηλών αποτιμήσεων και της υπερβολικής απαισιοδοξίας που είναι ήδη αποτυπωμένη στις τιμές.
Φώτης Οικονόμου
Director, Foreign Equities, National Sec
Ύστερα από μια μακρά περίοδο σχεδόν τριών ετών, η παγκόσμια οικονομία είναι αντιμέτωπη με αυξημένες πιθανότητες μίας παρατεταμένης ύφεσης. Η δική μας πρόταση στο εξαιρετικά αμφίρροπο αυτό επενδυτικό περιβάλλον είναι η διατήρηση υψηλού ποσοστού διαθεσίμων, αλλά και κάποιων εταιρικών ομολόγων. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι παγκοσμίως υπάρχουν εταιρείες με κόστος ασφάλισης των ομολόγων τους χαμηλότερο από το μέσο κόστος ασφάλισης των επτά μεγαλύτερων κρατών παγκοσμίως (G-7).
Παρακολουθούμε τις εξελίξεις σε εταιρείες όπως οι Apple, Hewlett Packard, Deere & Co., Bayer, ThyssenKrupp, Vivendi, Sanofi κ.ά. Ακόμα, στρέφουμε την προσοχή μας σε εταιρείες που αυξάνουν την επιστροφή κεφαλαίου με την επαναγορά μετοχών, καθώς και σε άλλες θεματικές επιλογές με ποιοτικά ή και ποσοτικά κριτήρια.
Jason Manolopoulos
Managing Partner, Dromeus Capital Management (Suisse)
Οι οικονομικές κρίσεις κατά κανόνα έχουν άσχημο τέλος. Είναι αδύνατο να προβλεφθεί το πώς η Ευρώπη και ο ανεπτυγμένος κόσμος μπορούν να επιστρέψουν στην υγιή βιώσιμη ανάπτυξη, χωρίς μία πλήρη εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Στους επόμενους έξι μήνες θα καθοριστεί με ποιον τρόπο θα τελειώσει το πρώτο σκέλος της ασωτίας του χρέους των τελευταίων 20 ετών.
Μέχρι αυτό να προσδιοριστεί ή να αποφασιστεί, είναι ύψιστης σημασίας να είναι κανείς 100% τοποθετημένος σε μετρητά, καθώς η ρευστότητα θα απαιτεί υψηλότερα premiums μετά την «επίλυση» της κρίσης χρέους. Αυτή η ρευστότητα πρέπει να είναι εκφρασμένη κατά 60%-65% σε δολάρια ΗΠΑ, κατά 20%-25% σε ευρώ και κατά 10%-15% σε χρυσό (σε φυσική μορφή). Μετά την «τελική» λύση (που κάθε άλλο παρά τελική θα είναι) και καθώς θα κατακάθεται η «σκόνη», θα προκύψουν πολλές επενδυτικές ευκαιρίες. Μέχρι τότε, παίξτε αμυντικά.
Μάριος Χριστοδούλου
Διευθυντής Επενδύσεων EFG ΑΕΔΑΚ
Οι αμερικανικές μετοχικές αγορές στέκονται σε αρκετά καλές αποτιμήσεις και απολαμβάνουν κατά το γ΄ τρίμηνο αύξηση κερδοφορίας της τάξης του 15%. Επίσης, συμφωνά με τις προβλέψεις των ίδιων εταιρειών, η αύξηση της κερδοφορίας αναμένεσαι να κυμανθεί στα επίπεδα του 11 % για το 2012. Με αυτά τα δεδομένα, οι αμερικανικές μετοχικές αξίες αποτελούν την πλέον αξιόλογη επενδυτική επιλογή για το επόμενο διάστημα. Ως δεύτερη κατά σειρά προτεραιότητας επενδυτική επιλογή διακρίνουμε τις αναδυόμενες αγορές, και συγκεκριμένα τη Ρωσία, της οποίας η πραγματική οικονομία συνδέεται άμεσα με τις τιμές των πρώτων υλών, που έχουν υποχωρήσει αρκετά το τελευταίο διάστημα.
Δεδομένου ότι δεν υιοθετούμε τα ακραία σενάρια οικονομικής ύφεσης, θεωρούμε ότι από τα τρέχοντα επίπεδα η ρωσική μετοχική αγορά συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες θετικών αποδόσεων, λόγω των πολύ ελκυστικών αποτιμήσεων σε σχέση με τις υπόλοιπα αναδυόμενες αγορές, καθώς επίσης και των θετικών ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, που κυμαίνεται στα επίπεδα του 5%.
Βασίλης Κοσμάς
Chief Investment Officer Piraeus Wealth Management
Στην παρουσία συγκυρία μεγάλης αβεβαιότητας για το μέλλον της Ευρωζώνης, το χρέος των ΗΠΑ και την πιθανότητα παγκόσμιας ύφεσης, προτείνουμε κυρίως την ασφάλεια -αλλά και τις χαμηλές αποδόσεις- των ΑΑΑ κυβερνητικών και υπέρ-εθνικών ομολόγων (π.χ., μεταξύ άλλων, Bunds & EIB), των αυστηρά αμιγών αμοιβαίων κεφαλαίων διαθεσίμων (π.χ., μεταξύ άλλων, BNP Paribas Insticash, Goldman Sachs Liquid Reserve) και τη συναλλαγματική διαφοροποίηση στα ισχυρά σκανδιναβικά νομίσματα (π.χ., της Νορβηγίας - ΝΟΚ), μέσω επίσης κρατικών ομολόγων.
Για τους πιο τολμηρούς επενδυτές που επιθυμούν ελκυστικότερες αποδόσεις σε ένα τμήμα του χαρτοφυλακίου τους, προτείνουμε επενδύσεις όπως τα «κατατρεγμένα» τρίμηνα και εξάμηνα έντοκα γραμμάτια της ισπανικής κυβέρνησης με απόδοση πάνω από 5% ή επιλεκτικές αγορές μετοχών μεγάλης κεφαλαιοποίησης στην Ευρώπη και τις αναδυόμενες αγορές με υγιείς ισολογισμούς και υψηλό μέρισμα λόγω της πρόσφατης μεγάλης πτώσης των τιμών, είτε απευθείας είτε μέσω εξειδικευμένων προϊόντων με κάποια προστασία κεφαλαίου.
Κωνσταντίνος Μπούκας
Υπεύθυνος Τμήματος Διαχείρισης Περιουσίας Ιδιωτών, Βέγα Αχεπευ
Το τελευταίο διάστημα οι επενδυτές αναζητούν επενδύσεις σε ομόλογα του γερμανικού Δημοσίου ή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ως ασφαλή καταφύγια από τους χρηματοοικονομικούς κίνδυνους και την αβεβαιότητα που κυριαρχεί στην αγορές. Τα ομόλογα αυτά έχουν ελάχιστη ονομαστική αξία 1.000 ευρώ, προσφέρονται σε διάφορες χρονικές λήξεις, ενώ παρουσιάζουν καθημερινά μεγάλη εμπορευσιμότητα σε περίπτωση πρόωρης ρευστοποίησης πριν από την ημερομηνία λήξης. Οι επενδυτές σε ομόλογα επιλέγουν τον κίνδυνο αγοράς, δηλαδή το ενδεχόμενο να ρευστοποιήσουν το ομόλογο πριν από την ημερομηνία λήξης με ζημία κυρίως γιατί εκτιμούν ότι οι υπόλοιποι κίνδυνοι μπορεί να αποβούν περισσότερο ζημιογόνοι για το κεφάλαιό τους.
Για να μειώσουν τον κίνδυνο αγοράς, επιλέγουν ομόλογα μικρής διάρκειας, κυρίως λήξης 12-15 μηνών, με πολύ χαμηλές ετήσιες αποδόσεις, για παράδειγμα 0,20% - 0,70% με στόχο την επανατοποθέτηση του κεφαλαίου αργότερα, προσβλέποντας σε σταθερότερες επενδυτικές συνθήκες.
Νίκος Χρυσοχοΐδης
Διευθύνων σύμβουλος Ν. Χρυσοχοϊδης ΑΧΕ
Η αυξημένη θέση σε ρευστά διαθέσιμα είναι η μόνη λογικά επιβεβλημένη επιλογή για τον μέσο επενδυτή, η ρευστότητα είναι σημαντική και για δυο επιπρόσθετους λόγους: το ενδεχόμενο αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου το 20^ όπου θα κληθεί και ο ίδιος να υποστηρίξει τις θέσεις του, αλλά και το γεγονός ότι στο α΄ τρίμηνο του 2012 αναμένεται να αποσαφηνιστούν οι όροι και προϋπόθεσες βιωσιμότητας της ελληνικής οικονομίας και, κατ΄ επέκταση, του Χ.Α. και των μετοχών. Η διασπορά σε τίτλους ξένων Χρηματιστηρίων ήταν και είναι χρήσιμη, έως και επιβεβλημένη, ενώ οι επενδύσεις σε τίτλους σταθερού εισοδήματος δεν κρίνονται πλέον ελκυστικές.
Συμπερασματικά, κρίνεται σκόπιμη η διατήρηση μετρητών σε ποσοστό τουλάχιστον 50% (περισσότερα, όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του επενδυτή) και τοποθεήσας σε επιλεγμένες μετοχές, ελληνικές και ξένες, με προτίμηση στις αμερικανικές, καθώς η διασπορά του χαρτοφυλακίου, εκτός από μετοχική, είναι και σε επίπεδο νομίσματος.
Αντώνης Χρυσοχοΐδης
Δ/ντης ανάλυσης ΑΤΕ Χρηματιστηριακή
Σε επενδυτικό επίπεδο, οι ευκαιρίες φαίνεται να αποδημούν εκτός του ευρωπαϊκού χώρου, προς την πλευρά των ΗΠΑ και των αναπτυσσόμενων αγορών, ενώ οι τοποθετήσεις στην Ελλάδα θα πρέπει να εστιάζονται σε εταιρείες με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα και χρηματοοικονομική δομή που έχει μειώσει την εξάρτησή της από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Τράπεζες και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες διεθνώς αναμένεται να παραμείνουν σε καθεστώς υποεπένδυσης καθώς οι κίνδυνοι περαιτέρω αποδυνάμωσης συνεχίζουν να ελλοχεύουν.
Παράλληλα, οι τελευταίες αστοχίες της πολιτικής στις ΗΠΑ και την Ευρώπη έχουν επιδεινώσει την εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας, οδηγώντας σε υποβαθμίσεις και τα εμπορεύματα καθώς αυτά έχουν ανέλθει σε απαιτητικές απ0τlμήσεlς. Επιχειρηματικοί κλάδοι που διατηρούν αμείωτο ενδιαφέρον στο εξωτερικό περιλαμβάνουν τεχνολογία, φαρμακευτικά προϊόντα, τρόφιμα και ποτά.
Αλέξανδρος Μωραϊτάκης
Πρόεδρος της Νuntius Χρηματιστηριακή και του ΣΜΕΧΑ
Αυτήν την εποχή όλοι πρέπει να διατηρούν σημαντικό μέρος των διαθεσίμων τους σε μετρητά. Σωστή επιλογή είναι και η παράλληλη τοποθέτηση σε κρατικά ομόλογα της Γερμανίας και της Ολλανδίας.
Επίσης ενδείκνυται η διακράτηση ομολόγων Αυστραλίας και Καναδά, αποτιμημένα στο εθνικό τους νόμισμα, καθώς οι εξαγωγές πρώτων υλών που πραγματοποιούν στηρίζει τις προοπτικές τους. Επίσης, πρέπει κανείς να είναι έτοιμος να επενδύσει σε μετοχές, αλλά όταν αυτές περιέλθουν σε επίπεδα 5%-10% χαμηλότερα στις διεθνείς αγορές.
Μεταξύ των ελληνικών τίτλων, δεν είναι παρακινδυνευμένες οι τοποθετήσεις σε εξαγωγικά προσανατολισμένες εισηγμένες όπως ο Μυτιληναίος η S&IB η Coca-Cola 3E, αλλά και οι ΟΠΑΠ, ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ και όλες εκείνες οι εταιρείες που δεν επηρεάζονται από την τραπεζική και οικονομική κρίση της χώρας.
Δημήτρης Τζάνας
Σύμβουλος επενδύσεων Proton Bank
Η εμπιστοσύνη βρίσκεται στο ναδίρ σε κάθε μορφή επένδυσης. Είναι θέμα μετοχικό, είναι θέμα ομολόγων, είναι θέμα ασφαλιστικής αγοράς; Αυτονομήθηκε ο καθένας και κάνει ότι σκεφτεί. Άλλος τα έχει βγάλει στο εξωτερικό και άλλος τα έχει στο σεντούκι. Ποιος έχει την τεχνογνωσία να τον καθοδηγήσει; Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα του ότι οι αγορές έγιναν στίβος στοιχηματισμού. Είμαστε σε σταυροδρόμι όπου τα Χρηματιστήρια ή θα αλλάξουν ή θα πεθάνουν. Προφανώς, cash is the king σε αυτήν τη φάση. Έως ότου οι συνθήκες εμπιστοσύνης αποκατασταθούν και γίνουν όσα πρέπει να γίνουν, η ρευστότητα είναι η μόνη σίγουρη οδός.
Αλέξανδρος Ζίνος
Διευθύνων σύμβουλος Solidus ΑΧΕΠΕΥ
Είμαστε long σε μετοχές και πιστεύουμε ότι οι χρηματιστηριακές αποτιμήσεις πολλών από τις εταιρείες που συμμετέχουν στον δείκτη FTSE ASE 20 είναι σκανδαλωδώς υποτιμημένα. Μόνο Ελλάδα προτείνουμε. Όποιος επενδύσει σε αυτά τα επίπεδα και έχει, φυσικά, μακροπρόθεσμο ορίζοντα, θεωρώ ότι θα αποκομίσει σημαντικές υπεραξίες στο μέλλον.
Κρατάω μια επιφύλαξη για τις μετοχές του τραπεζικού κλάδου, καθώς δεν γνωρίζω τους όρους με τους οποίους θα γίνει η κεφαλαιοποίηση και πώς θα συμμετάσχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Σε αυτές τις τιμές που βρίσκονται οι μετοχές των ΟΠΑΠ, ΔΕΗ, ΟΤΕ, Motor Oil και συνολικά οι μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης, ως χρηματιστηριακή Solidus θεωρούμε πως είναι ευκαιρία αγοράς και προτείνουμε στους επενδυτές που έχουν ρευστότητα να τοποθετηθούν.
Δημήτρης Παπαριστείδης
Σύμβουλος διοίκησης Fortius ΑΧΕΠΕΥ
Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου τα πράγματα δεν έχουν ξεκαθαρίσει ποια κατεύθυνση θα πάρουν. Αναφορικά με τα ασφαλή καταφύγια, όπως ο χρυσός, αν η Ευρώπη δείξει αποφασιστικότητα, τότε ο χρυσός θα έχει πρόβλημα, αφού θα τερματιστεί η ανασφάλεια. Το ίδιο θα έλεγα και για τα γερμανικά Ομόλογα. Αν η Γερμανία δεν πάρει μέτρα, η κρίση θα χτυπήσει και την ίδια, αφού οι χώρες στις οποίες εξάγει θα έχουν ύφεση.
Άρα, δεν είναι καταφύγιο με τόση ασφάλεια. Τα λεφτά στην τράπεζα και περιμένουμε, είναι η άποψή μου. Ένα σημάδι για επένδυση στο Χ.Α. θα ήταν αν βλέπαμε να προχωρούν οι αποκρατικοποιήσεις. Αν δούμε ότι ξεκινά η διαδικασία, τότε θα μπορούσε κάποιος να αγοράσει μετοχές που θα ιδιωτικοποιηθούν.
Τάκης Ζαμάνης
Επικεφαλής τμήματος συναλλαγών ΒΕΤΑ ΑΧΕΠΕΥ
Βασικό χαρακτηριστικό του χαρτοφυλακίου μου θα ήταν καλή διασπορά μέσα από πολλαπλές μικρές τμηματικές αγορές. Με το σκεπτικό αυτό, θα είχα την εξής διάρθρωση. ομόλογα 50%, με τα μισά σε ευρώ και τα άλλα μισά σε δολάρια. Αν και οι αποδόσεις είναι πολύ μικρές, θα προτιμούσα τα μισά να τα έχω σε κρατικά ομόλογα (ΑΑΑ), όπως Καναδά για δολάρια ή γερμανικά και ολλανδικά για ευρώ, και τα υπόλοιπα σε εταιρικά, όπου, ανεβάζοντας λίγο το ρίσκο, να επιτύχω καλύτερες αποδόσεις.
Σε περίπτωση που δω ότι αλλάζει το σκηνικό, με τάση προς το ρίσκο, θα ρευστοποιήσω ομόλογα για να ενισχύσω τοποθετήσεις σε μετοχές. Σε μετοχές 30%, με το 10% σε ελληνικές, αποφεύγοντας τράπεζες και επιλέγοντας ΜΥΤΙΛ και ΟΠΑΠ. Το υπόλοιπο 15% σε ξένες τοποθετήσεως, επιλέγοντας μεταξύ μετοχών τεχνολογίας, εναλλακτικής ενέργειας και ETFs αγορών με προσδοκίες καλής ανάπτυξης, όπως της Βραζιλίας, EWZ. 5%-10% σε ETFs χρυσού (GLD-GBS). Το υπόλοιπο 10%-15% σε μετρητά.
Λυδία Μαλάκη
Director Central & Southeastern Europe, Schroders
Στις μετοχές, συνεχίζουμε να προτιμούμε τις «αμυντικές» εταιρείες με ισχυρούς ισολογισμούς, που μπορούν να αντέξουν στις παρούσες συνθήκες χωρίς μεγάλη ανάγκη αναχρηματοδότησης. Είμαστε επιφυλακτικοί για τα εταιρικά ομόλογα, με προτίμηση σε επιλεκτικές αμερικανικές εταιρείες με ισχυρά στοιχεία και περιορισμένες χρηματοδοτικές ανάγκες, και αποφεύγουμε τον ευρωπαϊκό κλάδο, που αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα λόγω της κρίσης.
Αναφορικά με τα εμπορεύματα, συνεχίζουμε να προτιμούμε τον χρυσό, δεδομένου του κύρους ασφαλούς καταφυγίου που έχει και της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας στην Ευρώπη. Έχουμε γίνει πιο θετικοί απέναντι στις αγορές της ενέργειας, καθώς τελευταία η προσφορά έχει πιεστεί σημαντικά, τόσο σε δομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κυκλικών διακυμάνσεων.
(Από την εφημερίδα "Κεφάλαιο")
